Dietolinia

Zespół jelita drażliwego (ang. irritable bowel syndrome, IBS) to schorzenie układu pokarmowego, które ma charakter przewlekły – cechujący się okresami wyciszenia i wzmożonych dolegliwości. Podłoże jelita drażliwego na ten moment nie jest dokładnie odkryte – zmiany organiczne czy biochemiczne nie wpływają na rozwój IBS. Dwukrotnie częściej z IBS zmagają się kobiety. Jeżeli chodzi o rozpoznanie IBS, należy wziąć pod uwagę kryteria rzymskie, czyli: nawracający ból brzucha występujący średnio przez co najmniej 1 dzień w tygodniu przez ostatnie 3 miesiące, spełniający co najmniej 2 z poniższych kryteriów:

·         związany jest z wypróżnieniem

·         związany jest ze zmianą częstości wypróżnień

·         związany jest ze zmianą konsystencji stolca

Ponadto należy wykluczyć wszelkie czynnościowe dysfunkcje układu pokarmowego określone w kryteriach rzymskich, na podstawie odpowiednich badań, np. wykonanie morfologii, badań stolca, badań endoskopowych. IBS należy różnicować między innymi z chorobami zapalnymi jelit, celiakią czy nietolerancjami pokarmowymi. Wrzucanie wszelkich dolegliwości ze strony układu pokarmowego do worka pt. “nadwrażliwe jelito” może skończyć się niebezpiecznymi konsekwencjami i leczeniem nieodpowiedniego schorzenia. Dlatego w celu diagnozy należy udać się do lekarza specjalisty (najlepiej gastroenterologa).

Leczenie IBS jest zależne przede wszystkim od genezy schorzenia. Jeśli zostało stwierdzone, że nie jest to żadna poważna choroba układu pokarmowego, należy zająć się łagodzeniem objawów. Leczenie objawowe jest zależne od dolegliwości, z którymi się zmagamy. Przykładowo dla problemów z opróżnianiem żołądka pomocne będzie zastosowanie leku prokinetycznego lub lubrykantu. Z drugiej strony wiemy już, że na IBS składa się także szereg innych czynników: praca z psychologiem, suplementacja i zmiany w stylu życia, w tym sposobie odżywiania. Dlatego dla poprawy swojego stanu nie wystarczy podziałać jedynie na poziomie układu pokarmowego. Warto pamiętać, że IBS to nie jest choroba, lecz nawracające dolegliwości, więc nie ma jednoznacznego efektu, który chcielibyśmy leczeniem osiągnąć.

Dla wsparcia leczenia pacjentów z IBS powstała dieta low FODMAP. Dieta low FODMAP to sposób żywienia, który wyklucza bardzo fermentujące substancje, takie jak oligo-, di- i monosachardy, poliole i fruktany. Są to grupy krótkołańcuchowych węglowodanów, które słabo się wchłaniają, szybko fermentują i mają wysokie ciśnienie osmotyczne, co oznacza, że przyczyniają się do większej absorpcji wody i rozciągania ścian jelita. Do produktów bogatych w FODMAP należą między innymi:

·         fruktoza – znajduje się w miodzie, syropie z agawy, syropie fruktozowym i glukozowo-fruktozowym, niektórych owocach świeżych i suszonych (zwłaszcza owocach pestkowych np. mango, śliwkach, brzoskwiniach, wiśniach, morelach, czereśniach oraz jabłkach i gruszkach), sokach owocowych z tych owoców, ketchupie,

·         laktoza – nazywana inaczej cukrem mlecznym obecna jest w mleku ssaków oraz produktach z niego wytwarzanych, dokładna ilość laktozy w produkcie zależy od tego, jaki przeszedł proces technologiczny – istnieje wiele produktów nabiałowych, które zawierają marginalnie niską ilość laktozy,

·         oligosacharydy (fruktany i/lub galaktany) – obecne w szczególności w zbożach (np. pszenicy, jęczmieniu, życie), czosnku, cebuli, warzywach kapustnych, niektórych orzechach, nasionach roślin strączkowych, niektórych warzywach oraz kakao,

·         poliole – substancje słodzące zastępujące w naszej diecie zwykły cukier, w tej grupie znajdują się między innymi substancje takie jak ksylitol, erytrol czy sorbitol.

Dla osób w pełni zdrowych, o dobrze funkcjonujących jelitach, wszystkie te produkty są cennymi składnikami diety, będąc prebiotykami, wspierającymi rozrost dobrych bakterii. Natomiast u osób z IBS mogą nasilać przykre objawy. Warto pamiętać, że ten model żywienia jest jedynie okresowy. Brak ograniczenia czasowego takiej diety może prowadzić do licznych niedoborów, uszczuplenia bakterii jelitowych w jelicie grubym, a nawet pojawienia się stanów zapalnych. Poza odpowiednią perspektywą czasową należy zadbać o odpowiednią, wspierającą suplementację i prowadzenie dzienniczka obserwacji organizmu oraz jego analizowanie. Standardowa długość czasu wprowadzania diety low FODMAP to 2-6 tygodni. Najczęściej etap eliminacji nie jest dietą całkowicie bez produktów zawierających FODMAP, ponieważ nie zawsze wszystkie substancje wywołują jakiekolwiek objawy. Jeżeli źle czujemy się po ksylitolu, jednak po zjedzeniu jabłka nic się nie dzieje, nie ma wskazań do eliminowania wszystkich produktów z grupy FODMAP. Przeciwnie! Warto, aby niewielkie ilości tych substancji znalazły się w diecie, jeżeli jest taka możliwość. Należy zwrócić także uwagę na odpowiednie przygotowywanie produktów, takich jak strączki czy surówki, które mogą zawierać FODMAP, jednak po obróbce termicznej stają się lepiej znośne dla układu pokarmowego.

Suplementacja powinna zostać dopasowana indywidualnie do potrzeb danej osoby. Na low FODMAP, która jest dietą niedoborową, cenne mogą być wszelkie mikroelementy takie jak żelazo, cynk, selen, wapń. Wszystko zależne jest od tego, jakich produktów nie tolerujemy i jak ta dieta wyjściowo będzie wyglądała. Probiotyki mogą działać pozytywnie na nasze dolegliwości. Jeżeli IBS wynika z tego, że mamy niedobór jakichś bakterii jelitowych, probiotykoterapia może mieć sens. Bardzo ważnym aspektem probiotykoterapii jest dostosowanie szczepu do naszych potrzeb. W przypadku IBS istnieje jeden preparat dedykowany schorzeniu i jest to Sanprobi IBS zawierający Lactobcillus plantarum 299v. Należy jednak być uważnym z probiotykoterapią, ponieważ stosowanie jej w ciemno może bardziej zaszkodzić niż pomóc.